Ομιλία του Δημήτρη Μπαξεβανάκη σε ενημερωτική δράση του ΕΟΠΠΕΠ

Μιλώντας ο Υφυπουργός Παιδείας Δημήτρης Μπαξεβανάκης στην ενημερωτική δράση του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων & Επαγγελματικού Προσανατολισμού: “Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας για την ανίχνευση και ανάπτυξη δεξιοτήτων”, που θα διεξαχθεί από τις 5 ως τις 9 Δεκεμβρίου στο Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην ΑΘήνα, είπε:
Παρέμβαση στην ενημερωτική δράση «Συμβουλευτική σταδιοδρομίας για την ανίχνευση και ανάπτυξη δεξιοτήτων»
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι, κυρίες και κύριοι
Με χαρά παρευρίσκομαι εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας στη σημερινή εκδήλωση, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Επαγγελματικών Δεξιοτήτων. Θα ήθελα να σημειώσω μάλιστα ότι η σημερινή δράση διοργανώνεται σε συνέχεια της πετυχημένης ημερίδας, που φιλοξενήθηκε την περασμένη Τετάρτη στο Υπουργείο, σχετικά με το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων και την αντιστοίχισή του με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο. Χαιρετίζουμε και τη σημερινή ενημερωτική δράση, που επικεντρώνεται στη Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας και τον τρόπο που μπορεί να συμβάλλει στον εντοπισμό και την ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων, γνώσεων και ικανοτήτων που χρειάζεται να αναπτύξουν οι μαθητές μας. Το ερώτημα που πρωτίστως καλούμαστε να απαντήσουμε αφορά την αναγκαιότητα και το ρόλο της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας.
Η σημερινή κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα καθορίζεται δυστυχώς από μια παγκόσμιας εμβέλειας οικονομική κρίση που πλήττει με ιδιαίτερη ένταση και διάρκεια τη χώρα μας. Οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας είναι ραγδαίες και καταλυτικές. Το σύστημα της εκπαίδευσης και της δια βίου μάθησης καλείται να προσαρμόζει τις γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που παρέχει ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν οι απόφοιτοι στις νέες προκλήσεις κι απαιτήσεις. Επιπλέον, όμως, και αυτό δεν πρέπει να μας διαφεύγει ούτε στιγμή, το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να προετοιμάζει τους μαθητές και εκπαιδευόμενους, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, ώστε να είναι ικανοί να συμμετέχουν ενεργά σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής.
Για την επίτευξη αυτών των στόχων οφείλουμε να ενδυναμώνουμε τους μαθητές μας ώστε να είναι ικανοί να λάβουν σημαντικές αποφάσεις για τη σταδιοδρομία τους, γεγονός που απαιτεί να έχουν επίγνωση των αναγκών, των αξιών, των επιθυμιών και των δυνατοτήτων τους καθώς και των διαθέσιμων ευκαιριών. Με δεδομένες όμως τις απρόβλεπτες αλλαγές στην αγορά εργασίας, είναι εξίσου σημαντικό να ενδυναμώσουμε τους μαθητές μας ώστε να μπορούν να επανασχεδιάσουν τη σταδιοδρομία τους, κάτι που συχνά απαιτεί εκσυγχρονισμό των υπαρχουσών γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων. Συνολικά δε αυτό συνεπάγεται ολοκληρωμένους και πιο άρτια εκπαιδευμένους μελλοντικούς πολίτες, που θα μπορούν να ανταποκριθούν στους νέους τομείς και ευκαιρίες απασχόλησης και θα μπορούν να παρεμβαίνουν με τη δράση και τις αντιλήψεις τους στα κοινωνικά δρώμενα.
Τα πολλά και σύνθετα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ΤΕΕ δεν της επιτρέπουν να επιτελέσει το ρόλο της και να ικανοποιήσει τις προσδοκίες των νέων που την επιλέγουν. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο το ποσοστό όσων εγγράφονται στους ποικίλους τομείς της δεν είναι ικανοποιητικό.
Με βάση το στρατηγικό μας σχεδιασμό για την ΕΕΚ, οι αλλαγές που προωθούμε βασίζονται: στη συνολική θεώρηση ολόκληρου του συστήματος της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, στην αναγνώριση και ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου της με τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων, στη συνεχή εναρμόνισή της με τις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, στην παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης στους μαθητές και στις μαθήτριες που την επιλέγουν, στην ανάγκη παροχής επαγγελματικών διεξόδων στους αποφοίτους της, στην εμπέδωση εργασιακής ασφάλειας και στη διαμόρφωση ενός ρεαλιστικού οράματος για τους εκπαιδευτικούς.
Με βάση αυτές τις ανάγκες και διαπιστώσεις η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας και ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός δεν είναι έννοιες στατικές και χρειάζεται να εντάσσονται στην καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική σε όλα τα στάδια της ΕΕΚ.
Επιτρέψτε μου μια αναφορά για το πώς προσπαθούμε να εφαρμόσουμε αυτές τις αντιλήψεις στα ΕΠΑΛ. Στο αρχικό στάδιο φοίτησης, στην Α΄ τάξη, οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να διερευνήσουν τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους επιλογές με τέσσερις διαφορετικούς τρόπους: Με τα 8 διαφορετικά τεχνολογικά μαθήματα επιλογής που αντιστοιχούν σε διαφορετικούς τομείς σπουδών, με την ποικιλία δραστηριοτήτων και προγραμμάτων που θα αναπτύσσουν και με τη δική τους συμμετοχή στη Ζώνη Σχολικών Δραστηριοτήτων, με την Ερευνητική Εργασία στην Τεχνολογία και με το μάθημα του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Έτσι, στη Β΄ τάξη επιλέγουν έναν από τους εννέα τομείς επαγγελματικών σπουδών, όπου διδάσκονται μαθήματα γενικής παιδείας καθώς και τεχνολογικά μαθήματα, θεωρητικά και εργαστηριακά. Έχοντας αποκτήσει αυτά τα εφόδια, μπορούν στη Γ΄ τάξη, σε πιο ώριμη δηλαδή ηλικία, να επιλέξουν από τις διαθέσιμες ειδικότητες του τομέα τους (36 συνολικά), εκείνη που αντιστοιχεί καλύτερα στα ενδιαφέροντά τους.
Εξασφαλίζουμε δηλαδή με τη νέα αυτή δομή των ΕΠΑΛ την παροχή αφενός στέρεων γενικών γνώσεων, αφετέρου εξειδικευμένων τεχνολογικών και επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων. Την ενιαία δηλαδή βάση, όπου ο μαθητής χτίζει την επιλογή του ως προς την ειδικότητα που ακολουθεί βάσει ταυτόχρονα και των ενδιαφερόντων, των κλίσεων και ικανοτήτων του. Επιπλέον, με αυτή τη νέα δομή, δίνουμε τη δυνατότητα στον κάθε μαθητή να μπορεί, μετά την αποφοίτησή του, να επανέλθει στο ΕΠΑΛ, στη Γ΄ τάξη, σε άλλη ειδικότητα του ίδιου τομέα. Έτσι, με ένα πρόσθετο έτος φοίτησης, μπορεί να αποκτήσει και δεύτερη ειδικότητα και επομένως, μεγαλύτερη μελλοντικά ευελιξία σε επίπεδο επαγγελματικής αποκατάστασης.
Με το μεταλυκειακό έτος, την τάξη μαθητείας, που πρόσφατα νομοθετήσαμε, παρέχουμε τη δυνατότητα στους αποφοίτους μας για ασφαλή πρακτική άσκηση σε υπαρκτά εργασιακά περιβάλλοντα, υπό την εποπτεία του σχολείου, με πλήρη ασφάλιση και αμοιβή ίση με το 75% του κατώτερου μισθού. Εξασφαλίζοντας μια πιο άρτια και ενταγμένη στο εκπαιδευτικό σύστημα είσοδό τους στο χώρο εργασίας, που επιπλέον εξοπλίζει τους μαθητές μας, αφού αποκτούν, κατόπιν πιστοποίησης, πτυχίο επιπέδου 5 σύμφωνα με το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων και άδεια άσκησης επαγγέλματος. Φιλοδοξούμε, με τη συνδρομή όλων των εμπλεκόμενων φορέων, να υπερβούμε τα επόμενα δύο χρόνια τον αριθμό των 8.000 θέσεων μαθητείας, συνολικά για τις δομές της ΕΕΚ.
Και βεβαίως διασφαλίζουμε τη συνέχιση των σπουδών των αποφοίτων των ΕΠΑΛ σε ΤΕΙ αλλά και Πανεπιστήμια, διευρύνοντας και αυτές τους τις δυνατότητες.
Τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ), ως θεσμός δια βίου μάθησης, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αλυσίδα της επαγγελματικής κατάρτισης. Προσφέρουν αρχική επαγγελματική κατάρτιση στους ενήλικες που έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς και σε όσους επιχειρούν μια νέα αρχή στον επαγγελματικό τους βίο. Τα Ι.Ε.Κ. συνδέονται με την Τεχνική – Επαγγελματική Εκπαίδευση οργανωμένα και αποτελεσματικά. Προσφέρουν την απαιτούμενη επιπλέον εξειδίκευση, προσαρμοζόμενα κάθε φορά στις ανάγκες επαγγελματικής κατάρτισης που προκύπτουν στην αγορά εργασίας. Επίσης διασφαλίζουν την επαγγελματική και εργασιακή εξέλιξη μέσα από μια πιστοποιημένη διαδικασία αύξησης των προσόντων.
Η λειτουργία ειδικοτήτων στα ΙΕΚ θα γίνεται σύμφωνα με τις τοπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες, λαμβάνοντας υπόψη και τις αντίστοιχες ειδικότητες των ΕΠΑΛ, καθώς και τη χωροταξική κατανομή των δομών, ώστε να διασφαλίζεται η συμπληρωματικότητα στη λειτουργία όλων των δομών της ΕΕΚ και η παροχή περισσοτέρων δυνατοτήτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης σε τοπικό επίπεδο.
Στα πλαίσια της αναβάθμισης της ΕΕΚ, κομβικό σημείο αποτελεί η διαμόρφωση Οδηγών Σπουδών με επικαιροποιημένο περιεχόμενο για όλες τις ειδικότητες, σύμφωνα και με το εγκεκριμένο Πρόγραμμα Ποιότητας Προγραμμάτων Σπουδών και ο επανασχεδιασμός της πρακτικής άσκησης ή/ και μαθητείας, η οποία είναι υποχρεωτική και αποτελεί προϋπόθεση για την απόκτηση Βεβαίωσης Επαγγελματικής Κατάρτισης.
Στη διάθεση εκπαιδευτικών και μαθητών είναι και οι εξειδικευμένες δομές του Υπουργείου Παιδείας, τα 79 Κέντρα Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού (γνωστά σ? εμάς ως ΚΕ.ΣΥ.Π.) επιφορτισμένα να παρέχουν υπηρεσίες Συμβουλευτικής σε μαθητές, νέους έως 25 ετών, γονείς-κηδεμόνες και εκπαιδευτικούς στα θέματα εκπαιδευτικής, επαγγελματικής σταδιοδρομίας και κοινωνικής ανάπτυξης. Έτσι ενδυναμώνουμε μέσα από κατάλληλες δομές την πιο αποτελεσματική εφαρμογή του μαθήματος του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΣΕΠ), σε συνεργασία με τους Σχολικούς Συμβούλους αρμόδιους για την παιδαγωγική καθοδήγηση. Επιδιώκουμε δε η παροχή καθοδήγησης να υλοποιείται σε επίπεδο σχολικών δράσεων αλλά και επισκέψεων των Υπευθύνων των ΚΕΣΥΠ στα σχολεία της περιοχής ευθύνης τους, με έμφαση στην υλοποίηση βιωματικών και δημιουργικών δραστηριοτήτων επαγγελματικού προσανατολισμού.
Έτσι προσδοκούμε μια συνολική ποιοτική αναβάθμιση της ΕΕΚ και ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της Αρχικής και Συνεχιζόμενης Κατάρτισης στην Ελλάδα.
Στο πλαίσιο των παραπάνω στόχων αναγνωρίζουμε τη συμβολή του ΕΟΠΠΕΠ, που χάρη στις επιστημονικά τεκμηριωμένες μελέτες του έχει προβεί στη δημιουργία ποιοτικά αναβαθμισμένων ψηφιακών εργαλείων Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης, στην υπηρεσία όλων των εμπλεκόμενων εκπαιδευτικών, υπευθύνων και μαθητών, ώστε να συνειδητοποιούν τις ικανότητες, τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντά τους, να λαμβάνουν ορθές εκπαιδευτικές και επαγγελματικές αποφάσεις, να σχεδιάζουν και να διαχειρίζονται τη σταδιοδρομία τους, τους επαγγελματικούς ρόλους και τις επαγγελματικές διαδρομές με ασφαλέστερο τρόπο μέσα στη σημερινή πραγματικότητα της αγοράς εργασίας.
Ως Υπουργείο Παιδείας μας ενδιαφέρει όμως και περαιτέρω συνεργασία που θα κινείται στο μοντέλο της ολιστικής θεώρησης μάθησης κι επομένως δηλώνουμε τη διάθεσή μας να υπάρχει ένας συνεχής γόνιμος διάλογος συνεργασίας μεταξύ των δομών του υπουργείου μας, των συναρμόδιων υπουργείων, του ΟΕΠΠΕΚ και κάθε άλλου εμπλεκόμενου φορέα. Στόχος, να καθοριστεί ένα πιο διευρυμένο αλλά και προσαρμοστικό σχέδιο χρήσης των διαθέσιμων γνωστικών εργαλείων Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού, σε επίπεδο τυπικής και δια βίου μάθησης, που θα αναδεικνύει τον κοινωνικό ρόλο της ΕΕΚ ως σημαντικής διαθέσιμης επιλογής για την αναβάθμιση και επικαιροποίηση των προσόντων και τη σύνδεση με την αγορά εργασίας και θα απαντά δραστικά στο φαινόμενο της πρόωρης εγκατάλειψης της Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Early leaving from Education and Training), στη διαφυγή εγκεφάλων (brain drain) καθώς και στο φαινόμενο της κάλυψης επαγγελματικών θέσεων από υποψήφιους που δε διαθέτουν τα απαραίτητα προσόντα για την εκάστοτε θέση εργασίας.
Επιδιώκουμε να μη συνεχίσει η ΕΕΚ να θεωρείται ως δεύτερη επιλογή στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας και ιδιαίτερα των νέων ανθρώπων. Θέλουμε να καταστεί ισότιμη επιλογή που θα την επιλέγουν με τόλμη οι νέοι άνθρωποι ανάλογα με τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους. Σ? αυτό το στόχο προσανατολίζουμε τις κινήσεις μας, γνωρίζοντας βέβαια ότι έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε προς αυτή την κατεύθυνση.
Tέλος, κρίνουμε σημαντικό το γεγονός ότι οι τεχνολογικά επαυξημένες υπηρεσίες και εργαλεία του ΕΟΠΠΕΠ συμβουλευτικής σταδιοδρομίας, πληροφόρησης και δια βίου επαγγελματικής ανάπτυξης διατίθενται με ανοιχτή πρόσβαση προς κάθε ενδιαφερόμενο, υπενθυμίζοντας ότι η γνώση και η μάθηση είναι κοινωνικό αγαθό που οφείλουμε να διαχέουμε και να μην περιορίζουμε.
Ολοκληρώνοντας την παρέμβασή μου, θα ήθελα να ευχηθώ κάθε επιτυχία στη δράση σας και να εκφράσω τη θετική μας στήριξη στο έργο σας, καθώς και την πρόθεσή μας να υπάρχει ένας ουσιαστικός και συνεχής δίαυλος επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ Υπουργείου, ΕΟΠΠΕΠ, συμβούλων σταδιοδρομίας και όλων των συναρμόδιων φορέων.